Tam thất được biết đến là một vị thuốc quen thuộc trong nhiều bài thuốc dân gian ngày xưa mang đến nhiều tác dụng tốt cho sức khỏe. Đây được xem là vị thuốc quý. Do nhu cầu sử dụng cao nên tam thất được thu hái, chế biến thành nhiều dạng bào chế khác nhau để tiện lợi cho người sử dụng. Trước đây nhiều người chỉ biết đến việc dùng củ tam thất tươi, tam thất phơi khô hay dùng hoa tam thất. Nhưng hiện nay có bột tam thất càng phổ biến hơn do những ưu điểm mà dạng bào chế này đem lại như tiện lợi, dễ sử dụng, nhiều cách dùng khác nhau. Nhưng câu hỏi được đặt ra đó là uống bột tam thất có tác dụng gì? Liệu nó có đảm bảo hiệu quả giống như dạng truyền thống hay không? Câu trả lời sẽ có trong bài viết dưới đây:
Bột tam thất là gì
Bột tam thất và một nguyên liệu, vị thuốc được bào chế từ củ của cây tam thất Bắc. Tam thất vốn được biết đến là một loại cỏ nhỏ thuộc họ ngũ gia bì. Đây là loại cây sống lâu năm, càng nhiều tuổi thì giá trị hoạt chất của chúng càng tốt. Loại cây thảo này ưa những nơi có bóng râm và ẩm mát nên chúng thường mọc ở những nơi đỉnh núi có độ cao trên 1.500m cho với mực nước biển. Ở Việt Nam cũng có nhiều tỉnh miền núi xuất hiện tam thất như Hà Giang, Lào Cai, Cao Bằng, Lạng Sơn, Lai Châu…
Bộ phận được dùng chủ yếu của cây tam thất chính là phần rễ. Ngoài ra người ta cũng dùng cả hoa tam thất. Rễ cây sau khi thu hoạch mang về sẽ được rửa sạch, phơi hoặc sấy khô. Tiếp theo là phân ra thành nhiều loại như rễ củ, rễ nhánh và thân rễ.
Các nghiên cứu về thành phần hoạt chất có trong cây tam thất cho thấy nó có chứa nhiều thành phần hóa học trong đó đặc biệt lưu ý chính là saponin (chiếm 4,42 đến 12%) và ginsenosid như Rb1, Rb2, Rb3 Rc, Rd, Re, Rg1, Rg2-Rh1 và glucoginsenosid.
Tinh dầu có trong rễ cây tam thất chứa α-guaien, β-guaien và octadecan. Ngoài ra còn có một thành phần nhỏ Flavonoid, phytosterol (β-sitosterol, stigmasterol, daucosterol), polysaccharid (arabinogalactan: sanchinan A), muối vô cơ. Các thành phần khác nữa là axit amin và các nguyên tố như Fe, Ca và đặc biệt là 2 chất saponin là arasaponin A, arasaponin B…
Người ta cũng chứng minh được tác dụng của vị thuốc Đông y này trong nhiều bài thuốc cổ phương hoặc các bài đối pháp lập phương gia giảm chữa nhiều bệnh lý khác nhau.
Bột tam thất được chế biến bằng cách sau khi thu hái, phơi sấy khô thì người ta sẽ đem củ tam thất ra thái lát mỏng. Sau đó dùng dụng cụ chuyên dụng để xay nhuyễn nó thành bột. Bởi vậy nếu quy trình sơ chế đảm bảo được vệ sinh và nguồn nguyên liệu tốt thì chắc chắn là bột tam thật sẽ có tác dụng tương đương so với tam thất tươi hay tam thất khô đang bán trên thị trường.
Không những vậy tam thất tươi có tính tiện lợi hơn nhiều so với để nguyên củ. Bởi dạng bột dễ đóng túi và bảo quản đi xa. Người sử dụng bột tam thất cũng dễ sử dụng hơn như việc cho trực tiếp vào bát thuốc nóng đã sắc để uống, trộn với mật ong, pha trà, nấu cháo, hầm canh hay súp… Bởi vậy nên nói bột tam thất thông dụng hơn rất nhiều so với các dạng bào chế khác.
Uống bột tam thất có tác dụng gì
Cả nền y học hiện đại lẫn y học cổ truyền đều công nhận tác dụng của tam thất đối với việc chữa bệnh cũng như hỗ trợ nâng cao sức khỏe con người. Có thể bạn không biết thì bên Trung Quốc đã tìm ra cách nhằm chắt lọc tinh chất tam thất có trong củ tam thất để truyền trực tiếp vào cơ thể con người với những mục đích tốt cho sức khỏe. Quay lại việc tìm hiểu về uống bột tam thất có tác dụng gì thì chúng ta cũng sẽ xét đến hai nền y học phát triển hiện nay là Y học hiện đại và y học cổ truyền.
Tác dụng trong y học hiện đại
Trong y học hiện đại thì tam thất có những tác dụng là:
- Nâng cao sức khỏe con người, giúp cơ thể khỏe mạnh
- Dịch chiết có trong rễ, thân và lá của cây tam thấy có thể giúp cầm máu và mang lại tác dụng giảm đau rõ rệt.
- Khi bị chấn thương, va đập gây bầm tím nếu biết dùng đúng cách thì tam thất sẽ làm tiêu ứ máu rất tốt.
- Tác dụng giãn mạch ngoại biên mà không làm ảnh hưởng tới huyết áp cũng như hệ thần kinh trung ương.
- Tinh chất sẽ điều hòa tốt hệ thống miễn dịch, kích thích chuyển dạng lympho bào ở mức độ nhẹ.
- Dịch chiết tại rễ tam thấy làm hưng phấn hệ thần kinh và giúp kích thích tinh thần, tăng cường trí nhớ, tăng cường hiệu quả trong công việc.
- Giúp tăng lưu thông máu trong hệ mạch vành, bảo vệ cơ tim, giảm nguy cơ thiếu máu cũng như rối loạn nhịp tim.
- Tăng cường chống oxy hóa, làm chậm lại quá trình lão hóa của cơ thể.
- Hạn chế sự di căn của tế bào ung thư.
Tác dụng trong y học cổ truyền
Tác dụng đông y nổi bật của tam thất:
- Chỉ huyết, giảm đau. Cầm máu trong các chứng nôn ra máu, ho máu, chảy máu cam, …Điều trị băng huyết, rong huyết, rong kinh ở phụ nữ.
- Tống đẩy sản dịch, huyết hôi ra ngoài ở phụ nữ sau sinh.
- Chữa chướng bụng, đau bụng…
Những ứng dụng bột tam thất
Từ những nghiên cứu về tam thất cả trong y học hiện đại lẫn y học cổ truyền thì các chuyên gia đã ứng dụng bột tam thất nhằm mang lại những tác dụng sau:
Bảo vệ não bộ, phòng ngừa và hỗ trợ điều trị ung thư
Trong tam thất có chứa hợp chất saponin. Hợp chất này có công dụng phòng ngừa ung thư, chống viêm, kháng khuẩn, giảm mỡ xấu và cân bằng hệ miễn dịch của cơ thể.
Do đó, sử dụng tam thất sẽ giúp bảo vệ não bộ, phòng ngừ tình trạng tụ máu ở não hoặc chảy máu não. Đặc biệt, thành phần noto ginsenosid ở trong tam thất có khả năng ức chế quá trình thẩm thấu của mao mạch, hạn chế tối đa các tổn thương cho vỏ não do thiếu máu.
Bên cạnh đó, panacrin của thảo dược còn giúp ngăn ngừa sự di căn và phát triển của tế bào ung thư. Không ít người bệnh ung thư đã sử dụng bột tam thất và cho kết quả khả quan.
Bổ máu, cầm máu
Trong những nhóm dược liệu vẫn được sử dụng để bổ huyết, thì tam thất là thảo dược đứng top đầu. Thảo dược tác động trực tiếp vào âm huyết nên giúp bồi bổ khí huyết rất tốt.
Nhờ vậy, tam thất được sử dụng để bồi bổ sức khỏe, bổ huyết và giúp cầm máu do chấn thương hoặc làm tan máu.
Hạ huyết áp
Những dưỡng chất có trong tam thất chăm sóc sức khỏe tim mạch rất tốt. Thảo dược giúp cân bằng và điều chỉnh chỉ số huyết áp, hạn chế tối đa các căn bệnh tim mạch xuất hiện. Ngoài ra, tam thất còn giúp bảo vệ người bệnh tim mạch trước các biến chứng của bệnh. Thảo dược này vẫn được sử dụng trong điều trị cao huyết áp, chóng mặt, đau đầu,ù tai.
Bảo vệ sức khỏe trái tim
Uống bột tam thất có tác dụng gì? Đây chính là một tác dụng nổi bật của tam thất. Với khả năng cải thiện tuần hoàn máu, thảo dược sẽ giúp tăng cường khả năng hoạt động của mạch máu, hạn chế những tổn thương ở mạch máu, giúp chất béo xấu phân hủy tốt hơn. Từ đó bảo vệ trái tim và ngăn ngừa các vấn đề về tim có thể xuất hiện.
Điều hòa kinh nguyệt
Với những trường hợp huyết ứ, kinh nguyệt không đều, sử dụng bột tam thất sẽ rất tốt. Thảo dược sẽ giúp điều hòa chu kỳ kinh nguyệt, đảm bảo một chu kỳ kinh ổn định.
Với phụ nữ sau sinh hoặc sau chu kỳ kinh nguyệt có thể sử dụng tam thất để bổ máu và tăng cường sức khỏe.
Cải thiện trí nhớ, chăm sóc hệ thần kinh
Một trong những tác dụng của bột tam thất mà nhiều người vẫn tận dụng đó là kích thích tâm thần. Nhờ đó mà thảo dược có thể cải thiện khả năng ghi nhớ, giúp hạn chế và làm giảm tình trạn căng thẳng, mệt mỏi của não bộ hay hệ thần kinh.
Chống oxy hóa
Thành phần panaz notoginseng saponin trong tam thất có tác dụng tăng cường lưu thông máu, hoạt huyết, cải thiện sắc tố da,.. Ngoài ra, thảo dược còn chứa chất oxy hóa mạnh acid oleanolic có khả năng loại bỏ và ngăn ngừa sự phát triển của các gốc tự do gây hại.
Thông tin cần biết khi sử dụng tam thất
Mặc dù là một thảo dược tốt cho sức khỏe, nhưng bạn cũng cần phải nắm bắt được những thông tin cơ bản về thảo dược khi sử dụng. Điều này giúp tam thất sử dụng có hiệu quả và đem lại những lợi ích an toàn nhất cho sức khỏe.
Các cách chế biến tam thất sử dụng
Hiện tại có 3 cách sử dụng tam thất chủ yếu đó là sử dụng tươi, sống và dùng chín.
Sử dụng tam thất tươi: Bạn lấy rễ hoặc hoa của tam thất rửa sạch, giã nát rồi đắp lên vết thương.
Sử dụng tam thất sống: Rễ củ tam thất bạn rửa sạch, phơi khô rồi thái miếng hoặc tán thành bột. Với loại thái miếng bạn có thể sắc lấy nước uống, loại tán bột thì bạn pha với các loại nước để sử dụng.
Sử dụng tam thất chín: Rễ của tam thất rửa sạch rồi ủ cùng với rượu cho mềm. Tiếp đến lấy tam thất ngâm ra thái mỏng rồi sao qua, sau đó tán bột. Hoặc bạn có thể lấy tam thất tươi thái mỏng rồi sao vùng với dầu thực vật cho lên màu vàng nhạt rồi tán thành bột.
Nếu như tam thất sống có tác dụng khai thông huyết ứ, tiêu thũng định thống. Thì tam thất chín sẽ có tác dụng bồi bổ khí huyết cho người mệt mỏi, suy nhược.
Liều lượng sử dụng
Liều lượng sử dụng bột tam thất sẽ phụ thuộc vào tình trạng sức khỏe, cơ địa và mục đích sử dụng. Theo khuyến cáo được đưa ra, bạn chỉ nên sử dụng khoảng 1.5 – 3.5g bột tam thất cho một lần hoặc 5 – 10g loại tam thất miếng để sắc lấy nước uống.
Ngoài ra, bạn có thể sử dụng bột tam thất thoa bên ngoài hoặc giã tam thất tươi đắp lên vết thương để cầm máu. Dù là sử dụng theo phương pháp nào đi chăng nữa, thì bạn cũng cần đảm bảo một liều lượng sử dụng phù hợp.
Cách sử dụng bột tam thất đúng
Bột tam thất được sử dụng khá phổ biến với cách sử dụng đơn giản và thuận tiện hơn. Sau đây là một số cách sử dụng bột tam thất hay dùng nhất.
Pha bột tam thất với nước ấm
Cách sử dụng này là để giảm đau, loại bỏ máu bầm tím trên da. Bạn lấy khoảng 2 – 3g bột tam thất rồi pha cùng với nước ấm. Mỗi ngày bạn sử dụng 3 lần và đảm bảo thời gian giữa các lần cách nhau tối thiểu là 6 tiếng.
Với những người bị đau thắt ngực, có thể sử dụng 3 – 6g bột tham thất pha với 500ml nước ấm và dùng 1 lần/ngày.
Nấu canh hầm với tam thất
Để món gà ác hầm trở nên bổ dưỡng và thơm ngon hơn, bạn sử dụng bột tam thất hầm cùng với gà. Đây là một trong những cách giúp bồi bổ sức khỏe, bổ huyết sau sinh cho phụ nữ rất hiệu quả.
Với những người mệt mỏi, sức khỏe suy yếu, người mới ốm dậy, bạn có thể chế biến món ăn với tam thất này cho người bệnh sử dụng.
Bột tam thất kết hợp cùng mật ong
Mật ong cũng là một nguyên liệu rất tốt cho sức khỏe. Sự kết hợp giữa mật ong và tam thất sẽ giúp cải thiện các vấn đề về tiêu hóa như bệnh dạ dày, ung thư, thiếu máu. Ngoài ra, cách dùng này còn có khả năng phòng tránh và hỗ trợ điều trị ung thư.
Lưu ý khi sử dụng bột tam thất
Mặc dù bột tam thất có nhiều lợi ích tốt cho sức khỏe nhưng không phải ai cũng có thể sử dụng và sử dụng lâu dài. Một số điều lưu ý khi sử dụng tam thất:
- Không dùng tam thất cho phụ nữ đang mang thai, bị rong kinh, đang trong chu kỳ kinh nguyệt, người bị cảm mạo, trẻ vị thành niên.
- Không sử dụng thảo dược trong thời gian dài.
- Sử dụng liều lượng hợp lý, không quá 9g/ngày.
- Không dùng chung tâm thất với các loại trà, nhất là những loại trà có hương mạnh sẽ làm giảm tác dụng của thảo dược.
- Trong trường hợp, bạn muốn sử dụng tam thất lâu dài, thì cần tham khảo ý kiến của bác sĩ.
Bài viết đã trả lời cho bạn biết uống bột tam thất có tác dụng gì. Qua đó, bài viết cũng chia sẻ cho bạn cách sử dụng tam thất hiệu quả và an toàn. Chúc bạn sẽ luôn biết cách khai thác tối đa công dụng của thảo dược này một cách đúng đắn nhất.
